Τι να ευχηθώ;

 Κάθε χρόνο πριν ξεκινήσει η εορταστική περίοδος ξεφυλλίζω τις κάρτες τις παλιές, προσπαθώντας να γυρίσω το χρόνο λίγο πίσω και να ζυγιάσω τις παλιότερες καταστάσεις με τις τρέχουσες και να βάλω μπροστά τα θέλω και τα επειδή του νέου χρόνου. Οι ευχές στο χαρτί μένουν λιγάκι παραπάνω και τις βρίσκεις ευκολότερα από αυτές που κείτονται μέσα σε εξεζητημένα backup. Ελάχιστες ηλεκτρονικές κάρτες συντηρούν στη μνήμη μου το πρόσωπο που τις έστειλε. Σε αντίθεση με τις χάρτινες. Με γλυκύτητα θυμάμαι τις κάρτες που ξεδιπλωνόντουσαν πάνω στην οικογενειακή βιβλιοθήκη, μαντόνες, φάτνες και άφυλοι μάγοι δίπλα-δίπλα με χοντρούληδες αγιοβασίληδες και άκαμπτα έλατα. Κυρίως όμως κολλούσα σε αυτές με το χιόνι και τα παιδάκια να κάνουν πατινάζ ή σέρνουν έλκηθρα και που ενστάλαζαν μέσα μου το πρότυπο των λευκών Χριστουγέννων του δυτικού κόσμου. 

Φέτος, ο συνήθης εορταστικός εσμός με πιάνει απροετοίμαστη. Ιδιαίτερα στη δουλειά. Να δεχτώ ευχές από ανθρώπους που δεν συμπαθώ. Να πω ευχές σε ανθρώπους που λοιδωρώ. Και έτσι κρύβομαι πίσω από δεξαμενές με χημικά και πίσω από κλειστές πόρτες γραφείων. Μια δυσανεξία στις τυπικές ευχές των ημερών. Μια φαγούρα στο χέρι μπας και ρίξω χαστούκι, αντί για αγκαλιά.

Αλλά στους άλλους, στους φίλους τους αγαπημένους, τι να ευχηθώ τώρα; Τώρα που τα δύσκολα έχουν έρθει για να μείνουν. Σε αυτούς που επιλέγουν να ζουν στη χώρα αυτή, στην ήπειρο αυτή, στην πόλη αυτή και που δεν θέλουν η φυγή τους να είναι η επιλογή κάποιων άλλων. Σε αυτούς λοιπόν σας/τους εύχομαι:

1. Δύναμη - λίγη παραπάνω
2. Τύχη – εκ των ουκ άνευ
3. Χαρά - να την αναζητάτε
4. Υγιεία - προϋποθέτει τα 1-2-3
5. Αγάπη – πάντα και παντού

Οι κύκλοι της αγάπης

Γύρισε τα ξημερώματα από την εκδρομή του σχολείου. Εφτά μέρες έλειπε κι όταν τον είδα να κατεβαίνει απ’ το πούλμαν, πήγα να τον αγκαλιάσω. Μα τα μάτια τα λατρεμένα, μου έριξαν έναν απολύτως εστιασμένο κεραυνό: «Μην τολμήσεις! Μας βλέπουν! Δεν θέλω να λένε ότι αυτόν τον φιλάει η μαμά του μες τον κόσμο.»

Σέρνοντας τη βαλίτσα στο σπίτι, οι απαγορεύσεις λύθηκαν. Κι αφού τελείωσε με τις γονεϊκές αγάπες, ξάπλωσε στο πάτωμα, δίπλα στην τυλιγμένη κουβέρτα. «Μωράκι μου;» είπε στο  κοιμισμένο γατί. «Πόσο μεγάλωσες αυτές τις μέρες! Δεν είσαι πια γατάκι. Σου έλειψα; Εμένα μου έλειψες πολύ!» κάπου εκεί, μια υποψία λυγμού στοίχειωσε τα μάγουλα και κατηφόρισε προς τον τριχωτό αποδέκτη της.

Πλινγκ!

Το αιλουροειδές τεντώθηκε κι έπιασε να του γλύφει τα χέρια, τα δάκρυα. Διαθέτουν τα γατιά, έναν πολύ ξεχωριστό τρόπο να σου δείχνουν πως η καρδιά τους χτυπάει πιο δυνατά για σένα. Γουργουρίζουν. Σε κυκλώνουν με ουρά- υψωμένη σημαία. Δημιουργούν σχοινιά στον αέρα και σε δένουν.

Σκεφτόμουν μετά, πως κάπως έτσι μεγαλώνει η αγάπη κι απλώνεται. Στην αρχή αγαπάς αυτούς που σε προσέχουν. Τους γονείς, τους παππούδες σου. Μετά η αγάπη αλλάζει κέντρο βάρους. Μεταφέρεται σ’ εκείνους που νοιάζεσαι εσύ. Μέχρι που κάποια στιγμή, αυτοί που νοιάζεσαι κάνουν έναν κύκλο τόσο μεγάλο που χωράνε πάλι κι εκείνους που σε νοιάζονταν από μικρό.  Το νοιάξιμο βγάζει ρίζες, διακλαδώνεται και τους μπερδεύει όλους.

Τη Δευτέρα παίρνει βαθμούς, μα λίγη σημασία έχουν. Αυτό που ήθελα να μάθει καλύτερα, φαίνεται πως το κατακτά.

Το τυχερό μου δεκατριάρι

13 είναι το νούμερο που δεν θα βρεις σε αεροπορικό κάθισμα. Το δωμάτιο 13 ή 113 ή 213, απουσιάζει από πολλά ξενοδοχεία. Αν δεν το κοιτάς, είναι σαν να μην υπάρχει. (Νομίζεις.) Ατυχώς, στην αρίθμηση των ετών, τα 13άρια είναι παρόντα. Δεν περάσαμε από το 2012 στο 2014. Νομίζω πως ακόμα κι αν σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο, αποφάσιζαν να παραλείψουν το 2013, στην Ελλάδα θα το διανύαμε με απόφαση της τρόικας (μεταφρασμένη σε πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου). 

Τόσοι πολλοί στόχοι, τόσο λίγος χρόνος. 

Και το 2013 υπήρξε έτος βραχύσωμο. Κυρίως γι  αυτούς που ξεψύχησαν πριν ακόμα τελειώσει. Με τη βοήθεια των διεθνών υποστηρικτών μας και των εκλεγμένων αντιπροσώπων  μας, το 2013 πάει για νέο ρεκόρ αυτοκτονιών. Το Δίκτυο Καταγραφής του Κέντρου Πρόληψης της Αυτοκτονίας κατέγραψε ήδη 231 αυτοκτονίες από τον Ιανουάριο μέχρι τον Αύγουστο του 2013. Κι όλα αυτά χωρίς να συνυπολογίζουμε τους θανάτους από μαγκάλια, σόμπες, κεριά. Χωρίς να προσμετράμε τους φόνους των φασιστών, τη μαυρίλα, την απελπισία, την ταπείνωση που ακόμα ανασαίνουν. Δηλητηριάζουν και αυτοφαρμακώνονται.

Έτσι λοιπόν θα χαιρετήσω τη χρονιά; 

Μετρώντας τη μακριά σειρά των εκλιπόντων; 

Μα, όχι!

Ίσως να φταίει που τα μυαλά μου δηλώνουν τόπο μόνιμης κατοικίας τα σύννεφα, ίσως να είναι προσωπικός αυτοματισμός, μια στρουθοκαμηλική άμυνα πασπαλισμένη με ολίγη γαϊδουριά. Μα είναι εδώ. Είμαι εγώ και με κοιτάω με επιείκεια. Δεν είναι του γούστου μου η αυστηρότητα ούτε και μου ταιριάζει. 

στην ουρά

Κάθομαι και περιμένω. Μάλλον είμαι όρθια και περιμένω στην ουρά. Οι πληροφορίες επιμένουν για το καλύτερο σουβλάκι της πόλης ή της γειτονιάς. Η πόλη μου, στη γειτονιά μου έχει μαζέψει. Η ουρά δεν μοιάζει με εκείνη του συσσιτίου, της ΔΕΗ, της εφορίας. Καμία σχέση με τις ουρές στις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ· δεν τη διαχειρίζεται το κράτος ή η εκκλησία αυτήν · είναι η ουρά της ελεύθερης αγοράς, της ελεύθερης παραγωγής και της ελεύθερης βούλησης. Δεν βαρυγκωμώ γιατί και στο φούρνο την ίδια ουρά κάνω, και στη λαϊκή το Σάββατο το ίδιο. Η ποιότητα επιπλέει και για όσους αντέχουν ακόμη, μετράει. Αρκεί να έχουν τη σωστή πληροφορία. Διαφεύγουσα τσικνίλα και σιελόρροια. Τριγύρω μου κι άλλοι καλοβαλμένοι και καλοβολεμένοι-μάλλον, έτοιμοι για το συσσίτιο της γρήγορης, φθηνής αλλά ποιοτικής κατανάλωσης. Περιμένουμε. Κοιτάμε αφηρημένα τους άλλους. Άνθρωποι σε αέναη κίνηση. Ώρα αιχμής το λένε. Prime time για τους πληροφορημένους και ποιοτικούς. 

Σαν ακούρδιστος μετρονόμος μέσα στο συντονισμένο πηγαινέλα μου αποσπά την προσοχή. Στέκεται στην άκρη του μεταλλικού πάγκου και αμήχανα παλεύει με το μπουφάν του. Γέρνω δειλά το κεφάλι ξεφεύγοντας από την ανυπόμονη προσήλωσή μου στην ψησταριά. 

Παραβιάζω. Γύρω στα πενηνταπέντε. Τέλος καριέρας σε σουβλατζίδικο. Για τα ένσημα που δεν φτάνουν. Για ένα πιάτο φαί. Για τα παιδιά (ή τα εγγόνια;) που περιμένουν από αυτόν. Μέχρι τώρα ήταν ο μείζων κουβαλητής στην μείζονα οικογένεια. Όχι πια. Του δίνουν τα συσκευασμένα πιάτα. Με δυσκολία προσπαθεί να τα βάλει μέσα στη θερμομονωμένη αλουμινένια τσάντα. Να ταιριάξει τα στρογγυλά πιάτα στην παραλληλεπίπεδη τσάντα. Επιτέλους την κλείνει. Πιάνει το χαρτί που νευρικά του προτείνει η κοπέλα πίσω από το ταμείο. Για μια ανεπαίσθητη στιγμή μένει ακίνητος και κοιτά την κοπέλα. Αντί για το χαρτί. Ξεχνιέται για λίγο και κάνει να το διαβάσει. Αρχίζει να ψάχνει τις τσέπες του. Αναψοκοκκινισμένος. Ίσως να έχει λίγη πίεση. Στα μέσα του. Γιατί στα έξω του έχει σίγουρα. Αφήνει το χαρτί στον πάγκο. Βγάζει τα γυαλιά του, δεν τα φορά, τα κρατά για λίγο πάνω από τη μύτη του, διαβάζει, ψιθυρίζει Κολχίδος 24…«Στην Κολχίδος όπως προχθές» επιβεβαιώνει βιαστικά η check woman. Μοιάζει να τον κοιτά με δυσφορία. Είναι όντως αργός ή επίτηδες καθυστερεί; Αχ και να μπορούσα να την πάρω μαζί μου στο σπίτι. Τη ζέστη της ψησταριάς ή την όμορφη κοπέλα, αναρωτιέμαι…

Ο μεγάλος καπνός (The Great Smog)

Στις 5 Δεκεμβρίου 1952 ένα παχύ στρώμα γκρίζας καπνιάς καλύπτει το Λονδίνο και τα προάστια. Παρά το γεγονός ότι οι Λονδρέζοι είχαν συνηθίσει σε βαριές ομίχλες, το 'νέφος' αυτό ήταν πυκνότερο και μεγαλύτερης διάρκειας από οποιαδήποτε προηγούμενη ομίχλη είχαν βιώσει. Ο συνδυασμός του κρύου χειμώνα, των ατμοσφαιρικών συνθηκών και ενός τοπικού αντικυκλώνα οδήγησαν ώστε σωματίδια ρύπων, προϊόντα κυρίως καύσης άνθρακα από τις βιομηχανίες και τα λονδρέζικα σπίτια-φτωχών τε και πλουσίων, να υπερίπτανται πάνω από τις στέγες τους, ενώ προϊούσης της άπνοιας εξαπλώθηκε ανάμεσα στους δρόμους και τα σοκάκια, φτάνοντας μέχρι τις αυλές και τα σπίτια.

Το πρωί η ορατότητα ήταν περιορισμένη στο ένα με δύο μέτρα, ενώ το βράδυ οι λάμπες πυρακτώσεως-που την επόμενη δεκαετία αντικαταστάθηκαν από τις λάμπες φθορισμού-ελάχιστα συνέδραμαν στη μετακίνηση του πληθυσμού. Οι δημόσιες συγκοινωνίες, εκτός από τον υπόγειο σταμάτησαν προσωρινά τη λειτουργία τους. Ακόμη και η υπηρεσία ασθενοφόρων διέκοψε τις διακομιδές προς τα νοσοκομεία. Αθλητικές συναντήσεις σε εξωτερικούς χώρους αναβλήθηκαν και καθώς το νέφος κατάφερνε να διεισδύσει ακόμα και σε εσωτερικούς χώρους ακολούθησε ακύρωση συναυλιών, προβολών ταινιών και άλλων κοινωνικών εκδηλώσεων. Μάσκες αιθαλομίχλης φορέθηκαν μόνο από εκείνους που ήταν, φύσει και θέσει, έτοιμοι να τις αγοράσουν από το φαρμακείο.

Υπολογίζεται ότι από τις 5 Δεκεμβρίου μέχρι τις 9 Δεκεμβρίου απελευθερώθηκαν πάνω από 1.000 τόννοι σωματιδίων αιθάλης, 2.000 τόννοι διοξειδίου του άνθρακα, 140 τόννοι υδροχλωρικού οξέος και 14 τόννοι φθοριούχων ενώσεων. Επιπλέον, και ίσως το πλέον επικίνδυνο, 370 τόννοι διοξειδίου του θείου που μετατράπηκαν σε 800 τόννους θειικού οξέος. Το “νέφος” παρέμεινε για 5 μέρες και εξαφανίστηκε όταν άλλαξαν οι καιρικές συνθήκες. Καταγράφτηκε δε ως η χειρότερη εκδήλωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην ιστορία του Ηνωμένου Βασιλείου. Σε ιατρικές αναφορές που ακολούθησαν βάσει στατιστικών στοιχείων που συλλέχτηκαν εκτιμάται ότι περισσότεροι από 4000 άνθρωποι πέθαναν πρόωρα και πάνω από 100.000 άνθρωποι αρρώστησαν, λιγότερο ή περισσότερο βαριά το διάστημα εκείνο. Τα περισσότερα από τα θύματα ήταν πολύ νέοι ή ηλικιωμένοι και πολίτες με διαγνωσμένα ή μη αναπνευστικά προβλήματα. Πρόσφατες πλέον έρευνες ανεβάζουν των αριθμό των θανάτων στους 12000.

Ο αριθμός των νεκρών έδωσε έναυσμα για την επαναξιολόγηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και ώθηση για την περιβαλλοντική έρευνα και οικολογική συνείδηση της εποχής. Ακολούθησαν ενδελεχείς έρευνες και στατιστικές που βοήθησαν στη συνειδητοποίηση της σχέσης μεταξύ της ποιότητας του αέρα και της δημόσιας υγιείας. Οι βαρύτατες επιπτώσεις οδήγησαν στη λήψη μέτρων, όπως οικονομικά κίνητρα για την ενίσχυση εναλλακτικών μορφών θέρμανσης, περιορισμό χρήσης ακάθαρτων πηγών ενέργειας στη βιομηχανία, και σε αρκετές ρυθμιστικές αλλαγές στις πρακτικές και τους σχετικούς κανονισμούς, συμπεριλαμβανομένου του Clean Air Act του 1956. Η πρόοδος είχε γίνει έτσι ώστε να αποφευχθεί μία ακόμη θανάσιμη εκατόμβη, όταν το “νέφος” επανεμφανίστηκε ακριβώς δέκα χρόνια αργότερα, στις αρχές Δεκεμβρίου 1962.

The facts

The lesson learnt στοMETOFFICE

The re-assessment - 50 years later: 50 Years On: The struggle for air quality in London since the great smog of December 1952 (Dec 2002)

Υ.Γ. Το “νέφος” της Αθήνας κάνει την εμφάνισή του το 1963. Σήμερα, 50 χρόνια μετά, και ύστερα από μια σειρά μέτρων που λήφθηκαν κυρίως στη δεκαετία του '80 για τον περιορισμό των αέριων ρύπων, το “νέφος” επανεμφανίστηκε με διαφορετικά αιωρούμενα μικροσωματίδια ως αποτέλεσμα της βαριάς φορολόγησης του πετρελαίου θέρμανσης που επέδρασε άμεσα στους τρόπους οικιακής θέρμανσης. Καμιά επίσημη μελέτη δεν έχει γίνει ευρύτατα γνωστή αναφορικά με τις επιπτώσεις στην υγιεία των κατοίκων του λεκανοπεδίου.

Ας καταδικάσουμε τη φτώχεια απ' όπου και αν προέρχεται

Υπάρχει, λέει, μια φυλή στην Αφρική, όπου τα γενέθλια του παιδιού δεν ανακαλούν την ώρα του τοκετού. Ούτε καν τη στιγμή της σύλληψης. Τα γενέθλια του μικρού αφρικανού, είναι η μέρα, που η μάνα του τον ονειρεύτηκε. Θεωρούν ότι το μωρό γεννιέται στη σκέψη της. Εκείνη τη μέρα, η γυναίκα και το όνειρό της, κάθονται κάτω από ένα δέντρο και αφουγκράζονται. Μέχρι ν’ ακούσουν το τραγούδι του παιδιού. Όταν αυτό συμβεί, η γυναίκα πηγαίνει στον άντρα που θα γίνει πατέρας και του μαθαίνει τη μελωδία. Κάνουν έρωτα τραγουδώντας. Μ’ αυτό τον τρόπο προσκαλούν το μωρό.

Αυτό το τραγούδι συνοδεύει το νέο άνθρωπο σε όλες τις σημαντικές στιγμές της ζωής του. Του το τραγουδούν –αντί τιμωρίας- σε κάθε του σφάλμα, για να του θυμίσουν από πού προέρχεται και τι δεν πρέπει να ξεχνάει. Το τραγουδούν στο γάμο και στο νεκροκρέβατό του.

Δεν ξέρω αν η παραπάνω ιστορία είναι αληθινή. Ακόμα κι αν είναι ένα  παραμύθι, είναι τόσο όμορφο που θα έπρεπε να το θεωρούμε αλήθεια. Έστω για να θεραπεύσουμε τις πληγές της πραγματικότητας.

Γιατί σε τούτην εδώ την πραγματικότητα, τα παιδιά δεν γίνονται σκέψεις ή τραγούδια. Γίνονται κακές ειδήσεις. Θέματα δικογραφίας και απωθητικές εισαγγελικές αποφάσεις.