Παρασκευή 12 Οκτωβρίου 2012

Μαμά, πού πας;

Λοιπόν. Η μητέρα μου είναι τρελή. Όχι, πως η ψυχική υγεία ενός μόνο ανθρώπου έχει τόση σημασία όταν στροβιλίζονται λέξεις ασήκωτες, όπως φτώχεια, βία, φασισμός, καταστολή, βασανιστήρια, υποτέλεια, ταπείνωση κι απανθρωπιά. Αλλά και χωρίς αυτά, είναι πολύ μοναχικό θέμα. Λίγοι μιλούν για το Αlzheimer, κι ακόμα λιγότεροι για την επιθετική του φάση. Άλλη μια υπερήλικη γυναίκα, με χρόνια άνοια πέρασε μέσα σε λίγες μέρες από το στάδιο της αγαθής αμυαλοσύνης στην παράνοια. Μόνο που αυτή η γυναίκα είναι η μητέρα μου. Και το πέρασμά της, καμιά σχέση δεν έχει με την κρίση. Έχει μια σύνταξη που καλύπτει τα έξοδά της, ανθρώπους να τη νοιάζονται, να την πηγαίνουν στους γιατρούς, να στέκουν δίπλα της. Αλλά η τρέλα είναι εδώ. Κι είναι αμείλικτη. Υπάρχουν λέει στις ψυχώσεις οι αρνητικές φάσεις, της κατάθλιψης ας πούμε, κι οι θετικές, της παράνοιας ή της μανίας. Είμαστε στο Limit up των θετικών. Βγαίνει στον κήπο και βρίζει τα περαστικά παιδιά. Σε μια βδομάδα πέταξε στα σκουπίδια τα ρούχα, το βιβλιάριο υγείας και την καινούργια κλικλίκου-friendly τηλεόρασή της. Άπαντα εξαφανίστηκαν. Τώρα κοιτάει την άδεια φωλιά  της παλιάς της παρέας κι αναρωτιέται ποιος πέταξε την οθόνη. Το μάτι της στον κόσμο. Ένα μάτι, που βέβαια, χρόνο με το χρόνο θάμπωνε, της ήταν όλο και πιο αδιάφορο. Όλο και πιο ακατανόητο.
Μόνη, τις ώρες που λείπουμε σε δουλειές και σχολεία, εμπλουτίζει τις φανταστικές της ιστορίες. Εφευρίσκει συγγενείς και ζωγραφίζει διώκτες. Οικοδομεί ήρωες γεμάτους κακία και μένος εναντίον της. Πιστεύει πως είναι κυνηγημένη δραματική ηρωίδα. Και είναι. Αλλά όχι της πλαστής της ιστορίας.
Κι από την πίσω μεριά του γρατζουνισμένου τοίχου εμείς. Τα παιδιά που παγώνουν απέναντι σε μια γιαγιά που τη μια μέρα τα κανάκευε και την άλλη συμπεριφέρεται σαν τη Λίντα Μπλερ στον εξορκιστή. Ο έκπληκτος καλός μου, που μέχρι χτες ήταν ο γιος της και ξαφνικά στοχοποιήθηκε ως ο βασικός κακός του οικογενειακού B movie σεναρίου. Κι εγώ. Χρόνια να προσπαθώ να κρατήσω ζωντανή τη θεραπευτική μυρωδιά της μάνας που λαχταρούσα κάθε φορά που ανέβαζα πυρετό. Την προετοιμασία της καθημερινής πορτοκαλάδας. Να ζουλάει τα φρούτα στο γυάλινο στίφτη. Να βάζει δύναμη από τον ώμο, στο χέρι ως την παλάμη. Ν’ αποσπάει και την τελευταία βιταμίνη για τα παιδιά της. Καμιά ώρα το πάλευε. Και μετά να μας φωνάζει. «Πιείτε το τώρα-τώρα που είναι φρέσκο! Μετά, γίνεται νερό.» Νερό. Ξεπλένονται οι άτιμες οι αναμνήσεις. Σανίδες σου λέει, της κακιάς ώρας. Βουλιάζουν. Το παραμορφωμένο πρόσωπο του σήμερα δεν ταιριάζει με την όμορφη γυναίκα που έκανε ένα τέταρτο για να βάλει σωστά το κοκκινάδι, να βουρτσίσει τα γυαλιστερά μαλλιά, να ρουφήξει τα μάγουλα και να γυρίσει λίγο στο πλάι το κεφάλι μπροστά στον καθρέφτη. Κι εγώ στην πόρτα του υπνοδωματίου να την καμαρώνω και να σουφρώνω τα χείλη, να τη μιμούμαι, να φοράω τις γόβες της κρυφά και να κάνω ένα βήμα στο παπούτσι, ένα μπρος. Έχω ψηλώσει, έχω μεγαλώσει. Έχει μικρύνει. Σαν την Αλίκη που ήπιε το φίλτρο και περνάει μέσα από κλειδαρότρυπες. Το σκάει και δεν την προλαβαίνω. Το σκάει και δεν τη θυμάμαι.

26 σχόλια:

  1. Αυτή η διπλή* αλλοίωση της μνήμης αγαπημένου ανθρώπου όσο ζει είναι χειρότερη κι απ' το θάνατο . Αχ.

    *διπλή:της δικής του μνήμης όσων έζησε και της δικής μας όταν τον βλέπουμε έτσι και σβήνουν οι αλλοτινές δικές του.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Το έζησα και ξέρω πόσο σκληρό είναι. Υπομονή και αγάπη, μόνο αυτό θα είχα να πω. Δειλά...
    Να΄σαι καλά και πάντα να την προσέχεις.
    Ακόμα και όταν δεν την αναγνωρίζεις, παραμένει Αυτή.
    Κάποια μέρα θα λείπει.
    Σε φιλώ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Σ' ευχαριστώ. Το γιατί ελπίζω να το δεις σύντομα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Συγκλονιστικό. Και σκληρό, πολύ σκληρό. Είναι και η πεθερούλα μου κάπως έτσι, μια μεταλλαγμένη τέως γλυκιά μανούλα. Μα υπάρχουν εκλάμψεις, το άστρο δε σβήνει εντελώς...
    Κουράγιο...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Το άστρο τρεμοσβήνει πού και πού. Τόσο αχνά που αναρωτιέσαι. Κουράγιο σε όλους μας. Μου είπε ο μικρός χθες: "όταν γεράσεις, θα γίνεις κι εσύ σαν τη γιαγιά και θα κάνεις μπούρδες. Είναι κληρονομικό. Αλλά, να ξέρεις, εγώ θα σ' αγαπάω." Θα έχει το κουράγιο άραγε;

      Διαγραφή
  5. Κι εμείς έτσι. Και σου λέει υπομονή. Αλλά δεν καταλαβαίνεις στην αρχή. Είναι δύσκολο να μην μπορείς να θυμώσεις. Έτσι θυμώνεις. Να επαναλαμβάνεις μέσα σου, λέει, είναι η αρρώστια, είναι άρρωστη. Να αποστασιωποιήσαι. Για να μπορείς να βοηθήσεις. Γιατί φοβούνται. Αμα δεν καταλαβαίνεις φοβάσαι. Αλλά και με το νου δεν καταλαβαίνεις. Πάντα είσαι λίγο πίσω. Μπροστά είναι η απώλεια, από πίσω το εγώ σου κι έπειτα εσύ. Έμαθα εντέλει. Πως δε μπορώ να κάνω τίποτα για ν' αντιστρέψω την κατάσταση. Τρομακτικό. Μπορείς όμως να την καθυστερήσεις. Παρατήρησα ότι η μάνα μου άμα είμαι παρούσα είναι καλύτερα. Όχι επειδή με αγαπάει. Όχι ακριβώς. Αλλά έμαθα πια τι χρειάζεται. Είμαι σταθερή, όχι πάντα, καθυσηχαστική, όχι πάντα και τη χαιδεύω. Δεν ξέρει πια να μιλάει. Απ' το τηλέφωνο μόνο της λέω δυο λόγια, τα ίδια ακριβώς και μετά " σ' αγαπάω πολύ πολύ πολύ". Αλήθεια; ρωτάει κι έπειτα: "ευχαριστώ, ευχαριστώ πολύ". Είναι σαν να την κρατάω εδώ. Τελευταία την βλέπω να με παρατηρεί με περιέργεια. Της λέω κουβέντες σε πρώτο πληθυντικό. Γίνεται λίγο πιο συμπαγής. Το καλοκαίρι πέρασα ένα μήν μαζί της. Πήγα κι έμεινα. Χρήσιμη. Άμα πάλι κάνω μέρες να τη δω, της έχει μείνει ένα "έλα. πάμε. έλα πάμε,ελαπάμε" ή βρίζει με κινήσεις. Απηυδισμένες. Εγώ πάλι, για να μιλήσω τη "γλώσσα της" δυο μέρες την εβδομάδα χρειάζομαι άλλες δυό για να μπορέσω να μιλήσω με τους υπόλοιπους ανθρώπους. Είπα όμως ότι θα το κάνω. Όσο ακόμα με αντιλαμβάνεται. Οι "φροντιστές, λένε οι γιατροί, ασθενούν ψυχικά". Κάποτε ήταν η ευρεία οικογένεια. Μοιραζόταν η κούραση. Ήταν και τα παιδιά. Το μέλλον παρόν. Αλυσίδα ζωής. Η γενιά μου αρνήθηκε το θεσμό. Τώρα τον επαναφέρουν με δυο άλλους μπροστά. Ζυγίζοντας τους εγκέφαλους λες, ναι, η μάνα είναι άρρωστη. Και μπορώ να την αγαπάω χωρίς να περιμένω ανταπόδωση.
    Ελπίζω να μη σε κούρασα. Μπήκα διάβασα βγήκα ξαναμπήκα. Αν καθόμουν να μελετήσω τι να γράψω δεν θα έγραφα τίποτα. Μιλώ εδώ και δυό χρόνια με γιατρούς με ανθρώπους ή μόνη μου κατάλαβα τούτο: Ότι δεν παλεύεται με το νου, ημερεύει με κάποια λέξη ενός ξένου. Τις ακουμπώ λοιπόν εδώ τις λέξεις μου χύμα. Αφιερωμένες στο κομμάτι με τη θεραπευτική μυρωδιά. Σαν όπως χαιδεύει κανείς αφηρημένος τα δάχτυλά του στην άμμο και βρίσκει ένα κοχυλάκι τόσο δα. Ή τα τραγούδια της κάτω ιταλίας

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Έχεις δίκιο. Εκείνοι φοβούνται. Βρίσκονται συνεχώς σε άγνωστες περιοχές. Όλα μοιάζουν αιφνιδιαστικά καινούρια. Κι εμείς κουραζόμαστε. Και παραφερόμαστε.Και κάνουμε λάθη. Φόβοι κι ενοχές εναντίον μνήμης κι αγάπης. Δύσκολες μάχες.

      Διαγραφή
  6. Συγκλονίστηκα απο την ανάρτησή σου, καθώς και απο την Αγνωστη και το σχόλιο της. Δεν ξέρω τι να σας πω. Υπομονή, αγάπη, τρυφερότητα και το πιο σημαντικό μνήμη. Να θυμάστε πάντα τα αγαπημένα σας πρόσωπα όπως ήταν πριν ασθενήσουν και την αγάπη που τους χρωστάτε.
    φιλιά πολλά

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Γεια σου Μαρία,
      Παρατηρώντας τον εαυτό μου, βλέπω πως δεν χρωστιέται η αγάπη. Δεν την αποταμιεύεις για να την ανακαλέσεις σε ώρα ανάγκης. Γεννιέται κάθε στιγμή. Από αυτά που βλέπεις, από όσα σκέφτεσαι, απ' αυτά που καταφέρνεις να θυμηθείς. Κι αυτό το παιχνίδι της μνήμης είναι που έρχεται να σαρώσει η άνοια, με τρόπο διπλό, όπως είπε η Σταυρούλα πιο πάνω.
      Ίσως άλλοι άνθρωποι να λειτουργούν διαφορετικά. Σε μένα όμως, αυτό συμβαίνει.
      Φιλιά κι από μένα και σ' ευχαριστώ.

      Διαγραφή
  7. Με έχεις αναστατώσει.Συγκλονίστηκα και νιώθω απίστευτο δέος, μπροστά στον υπέροχο τρόπο που μοιράστηκες όλα αυτά.Δεν θα είχα να σου πω τίποτε περισσότερο από κουράγιο...Οι εικόνες που περιέγραψες, με τη μαμά των παιδικών σου χρόνων με μάγεψαν και μου έφεραν απίστευτη θλίψη!! Να είσαι καλά και σε ευχαριστώ για αυτό το κείμενο...για αυτή την γενναία κατάθεση!! Καληνύχτα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Μοιράζομαι για ν' αραιώσω την ένταση. Για ν'ακούσω τα σχόλιά σας. Βοηθάει πολύ.
      Δεν είναι θέμα γενναιότητας, ανάγκη είναι.
      Καλή σου μέρα.

      Διαγραφή
  8. Καλή δύναμη κορίτσι μου!!!
    ΥΓ σίγουρα δίνεις ενα απ' αυτά τα πολύτιμα μαθήματα ζωής στο γιο σου

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Σ΄ευχαριστώ.
      Αυτό για τα μαθήματα, μου το έχει πει κι ο καλός μου.

      Διαγραφή
  9. Συγκινήθηκα τόσο πολύ με το κείμενό σου. Τα γράφεις όλα τόσο αληθινά, αλλά και τόσο γλυκά. Σ' ευχαριστώ.
    Κάποια που έβλεπε επί 3,5 χρόνια τη μαμά της να φεύγει, από μια άλλη, εξίσου αμείλικτη, αρρώστια

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Έχω κι εγώ τη μαμά μου με μικτού τύπου άνοια, μόλις μπήκε στο δεύτερο στάδιο που δεν θέλει να πλυθεί, να φάει, δεν έχουν αρχίσει τα χειρότερα ακόμη... Δεν μπορώ να μην φοβάμαι, να μην θυμώνω, τρέμω αυτά που θα 'ρθουν και εσύ μου τα θύμισες...
    Δεν υπάρχουν λέξεις να περιγράψεις κι όμως τα κατάφερες τόσο καλά κι εσύ και η ανώνυμη κόρη παραπάνω στο σχόλιο...
    Δεν ξέρω αν έχω την υπομονή και την δύναμη και περισσότερο απ'όλα δεν ξέρω αν όλο αυτό συμβαίνει για να μας δοκιμάσει εμάς τα παιδιά τους και να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι..Το ελπίζω γιατί αλλιώς δεν μπορώ να το διαχειριστώ...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Προσπαθώ ν' ανακαλύψω διάφορα "κόλπα" για να διαχειριστώ την κατάσταση.
      Κάποια, που λειτουργούν σε μένα:
      1. Η συζήτηση, το γράψιμο, το να μην τα κρατάω μέσα μου.
      2. Το να μην είμαι μόνο ένας άνθρωπος. Να μην είμαι μόνο η κόρη μιας άρρωστης, αλλά μητέρα, σύζυγος, εργαζόμενη, ενεργή πολίτης, φίλη, μπλόγκερ

      Διαγραφή
  11. Απ 'ολα, απ' όλα όσα μας συμβαίνουν αυτό είναι το τίμημα του να μεγαλώνεις. Κουράγιο κορίτσι μου, δεν υπάρχει τίποτα πιο δύσκολο από αυτό..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Σ' ευχαριστώ καλέ μου silent. Ευτυχώς υπάρχουν και τόσα όμορφα πράγματα όταν μεγαλώνεις :)

      Διαγραφή
  12. Κορίτσι μου το βίωσα για λίγο διάστημα... από άλλη αιτία. Θρόμβοι έμπαιναν στον εγκέφαλο ενός προαναγγελθέντος θανάτου.
    Και ξαφνικά ο σύντροφος μου έγινε ένα μωρό που έψαχνε τα παιχνίδια του.
    Τον έβλεπα να ευτελίζεται αυτός που είχε δύναμη και χαρά να δώσει.
    Με βάρδιες προσέχαμε τις "αταξίες" του...
    Υπερκινητικός και κουραζόταν...
    Θυμόταν τα μπάρκα και μάλωνε με τους ναύτες...

    Συγνώμη κορίτσι μου αλλά με συγκίνησε τόσο πολύ η νοσταλγία σου και η διήγηση σου που παρασύρθηκα...

    Να είσαι καλά!Και δυνατή!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Σ' ευχαριστώ πολύ-πολύ. Και για το μοίρασμα και για την ευχή.

      Διαγραφή
  13. δεν έχω λόγια από αυτά που περιμένεις...
    πρόσφατα διάβασα "το σβήσιμο" του Πέρσιβαλ Έβερετ...
    αν βρεις χρόνο...
    καλησπέρα σου

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Αυτό εννοείς: http://lesxianagnosisbiblioudegas.blogspot.gr/2011/07/blog-post_25.html μάλλον. Πολύ ενδιαφέρον φαίνεται, αν και θα πρέπει να το διαβάσω για να βρω το συσχετισμό. :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή