'Οχι στον ήλιο. Εγγραφές άνοιας. Μερικά λόγια για το βιβλίο της Παύλης Βιδάλη

Στις 13 Απριλίου 2016, η Παύλη Βιδάλη παρουσίασε στο συνεργατικό καφενείο της Περιμπανούς, το βιβλίο της "Όχι στον ήλιο. Εγγραφές άνοιας".Προλόγισαν οι Βασίλης Λαλιώτης και George Le Nonce, ενώ αποσπάσματα διάβασε η Βασιλική Δήμου.Για την εκδήλωση αυτή, η Παύλη με τίμησε ζητώντας να διαβάσω κι εγώ ένα κείμενο. Αυτό που ακολουθεί.

Αναδημοσίευση από το Hit&Run

Γνωριστήκαμε με την Παύλη μέσα απ τα μπλογκς. Γράφαμε για τις μητέρες μας ακολουθώντας το ίδιο μονοπάτι. Αναγνωριστήκαμε. Κατόπιν,  γνωριστήκαμε κι από κοντά.

Είχα μια καλή πεθερά-φιλόσοφο. Αυτή είχε την τύχη να μην προσβληθεί από άνοια κι ως το τέλος της ζωής της, μετάδιδε την απλή της σοφία: όλα τα μωρά κι όλοι οι γέροι καρμπόν, μας έλεγε.

Οι ανοϊκοί γέροι. Το ποιοι ήταν πριν, θολώνει. Έρχεται λες ένας άτσαλος μπογιατζής να τα σκεπάσει όλα με μια μπατανόβουρτσα, να τα κάνει επίπεδα. Αγνοώντας προϋπάρχουσες τοιχογραφίες βάφοντας τις λες κι είναι το μυαλό μια επιφάνεια χωρίς περιεχόμενο κι ιστορία.

Λέει η Παύλη:

«... Χτυπάει με το εσωτερικό από τις γροθιές τους κροτάφους της. Τότε δεν ξέρω ακόμα, δεν θέλω να ξέρω. Πως υπάρχει κάτι να κάνω αλλά πρέπει να βγω από τον εαυτό μου. Γι’ αυτό χτυπάει, την έκλεισε ο εαυτός της έξω»

Κατέγραψε η Παύλη όσα την πονάνε, όσα την τρόμαξαν, την έφεραν σε απόγνωση, την έκαναν να ντραπεί. Ενίοτε οι δυσκολίες μας κάνουν να φερθούμε σκληρά και μετά ντρεπόμαστε. Μπας και την επόμενη φορά, σπρώξουμε τη σκληρότητα λίγο πιο πέρα. Δύσκολα θα τη νικήσουμε, αλλά εδώ δεν μιλάμε για νίκες. Μόνο για την ανατομία  της ήττας λέμε.

Οι γέροι και τα μωρά καρμπόν λοιπόν. Αλλά κι εμείς στο ενδιάμεσο δεν μοιάζουμε; Πόσο ίδια αντιδρούσα, αισθανόμουν και σκεφτόμουν με την Παύλη;

Τόσο ίδια, που όταν άρχισα να διαβάζω το «Όχι στον ήλιο» δεν μπορούσα να σταματήσω. Ιχνηλατούσα τον εαυτό μου και λίγο γιατρευόμουν.

Σκεφτόμουν πως η διαφορά των γέρων με τα μωρά είναι το όνειρο. Τα μωρά είναι ένα όνειρο που ξεκινάει, οι γέροι με άνοια, δεν είναι πως έχουν αφήσει το όνειρο πίσω, αλλά ζουν σε μια κατάσταση τόσο ασαφή, τόσο ανεκτική σε κάθε παραλογισμό που μάλλον είναι χαμένοι σε ένα όνειρο που τους κατάπιε.

Ο τρόπος που γράφει η Παύλη, είναι ο τρόπος του ονείρου. Είναι που βγήκε από τον εαυτό της και κατάλαβε. Και είναι σαν να κατάλαβε μέσα σε όνειρο. Γράφει λοιπόν ονειρικά. Ποιητικά. Όχι μόνο για την ντροπή. Γράφει και για την προδοσία.

Όλοι εμείς οι φροντιστές των ανοϊκών έχουμε προδώσει τους γονιούς μας. Τους πήγαμε σε νευρολόγους. Ξανά και ξανά. Κι εκεί κατέρρευσαν. Τους είδαμε να γκρεμίζονται. Τους παρακολουθήσαμε να δικαιώνουν τις ανησυχίες μας:

«Με κοίταξες τόσο σαφώς στα μάτια όσο ποτέ -όσο ποτέ πια

δεν το πίστευες ότι σε είχαμε δώσει.»

Ευτυχώς οι ανοϊκοί ξεχνούν. Ξεχνούν και την προδοσία μας. Δεν μας αναγκάζουν καν να τους ευγνωμονήσουμε που μας συγχώρεσαν.

 (Πόσες φορές κρύφτηκα μαμά πίσω απ την αμνησία σου)

Και η ζωή τρέχει σα να την κυνηγούν χίλιοι διαβόλοι, λέει η Παύλη. Έχουμε κι άλλους να φροντίσουμε λέω γω. Και κάπως έτσι προχωράμε.

Λέει η Παύλη πως άργησε στη διάγνωση. Αυτό που έχω να πω είναι πως όλοι αργούμε. Οι μόνοι που το καταλαβαίνουν έγκαιρα είναι οι ίδιοι οι ανοϊκοί. Δεν θέλω να μπω στην ψυχή τους την ώρα που το συνειδητοποιούν. Αλλά την έχω δει τη συγκεκριμένη στιγμή.

Δεν σταματάει η άνοια στο σβήσιμο. Δεν αρκείται στην απώλεια της προσωπικότητας. Αντικαθιστά το γονιό σου με ένα πλάσμα ολότελα άλλο –και το χειρότερο- κάποιες φορές μοχθηρό:

«Συνέβαιναν ήδη εκείνη την εποχή, όλο και τρομερότεροι τσακωμοί. Να φύγεις, φώναζε ξαφνικά, που με βρίζεις ποια είσαι συ και πως ήταν δικό της το σπίτι. Σε ακούνε οι γείτονες, κορόιδευα την παλιά της έγνοια. Στο τέλος άνοιγα τα παράθυρα να σταματήσει. Το πρόσωπό της μιας ξένης γεμάτης μίσος.»

Αυτό που λέει η Παύλη, αυτό ήταν το χειρότερο για μένα. Να μεγαλώνεις μες την αγάπη και την ανοχή. Να τα θεωρείς δεδομένα. Και το πρόσωπο που τόσα χρόνια σε περικάλυπτε με στοργή να στοιχειώνεται απ’ τη κακία.

Και δεν μένει τίποτα θα αναρωτηθεί κάποιος. Ευτυχώς, υπάρχει κάτι αλώβητο ως το τέλος. Η αγκαλιά.

Έμεινε η αγκαλιά, λέει η Παυλη .

«Δεν είναι λίγο, η αγκαλιά. Δεν χρειάζεται ονόματα και ταυτότητες ούτε περιέχει αιτήματα. Η τρυφερότητα που λείπει από μια ζωή όλο μάχες του νου. Να τι είναι η αγκαλιά. Περνάει ο ρυθμός της καρδιάς από τον ένα στον άλλο. Διάλειμμα του εμπόλεμου.»

Αν έχετε ανοϊκό γονιό, διαβάστε το «Όχι στον ήλιο», να μάθετε πως δεν είστε μόνοι, να προειδοποιηθείτε για ότι ακολουθεί, να οπλιστείτε με υπομονή και αγάπη.

Αν η άνοια δεν σας αφορά με κανένα τρόπο, διαβάστε το «Όχι στον ήλιο» για τον τρόπο της γραφής του. Γιατί να περιπλανιέσαι σε ένα όνειρο είναι γοητευτικό ακόμα κι όταν το όνειρο γίνεται εφιάλτης.


Σχετικά κείμενα στο blog:

Μια χαρούμενη (;) μέρα

Μαμά, πού πας;

Tι μένει;

Ανάσες

Χρονοκάψουλα

Από κόσμο σε κόσμο

Ευχές και τέρατα

Αντίο μαμά