Αντιγόνη

Όλοι στις θέσεις τους. ἓκαστος ἐφ’ ῷ ἐτὰχθη. Ένα δωρικό σκηνικό. Τρεις πόρτες. Της Αρετής, της Κακίας και της Επιλογής. Η παράσταση ρέει συγκρουσιακά και οι πόρτες χτυπούν δυνατά. Οι ηθοποιοί συγκλονισμένοι από το ρόλο τους θα μπαίνουν και θα βγαίνουν μέσα από αυτές ή θα στέκονται, αγέρωχα ανδρείκελα, μπροστά τους. Η παράσταση εστιασμένη στην αντιπαράθεση των ανθρώπων, και όχι στο αλισβερίσι με τους θεούς. Το κείμενο του αμφίσημου Ανούιγ και όχι του Σοφοκλή. Τα ανθρώπινα αποδίδονται στ´ανθρώπινα. Η διανομή ριζοσπαστική. Οι μείζονες ρόλοι θα προκαλέσουν τη μοίρα τους και θα αντιμετωπίσουν δυνάμεις που τους υπερβαίνουν. Οι βοηθητικοί ρόλοι είναι όσοι δεν καταλαβαίνουν πως ενεπλάκησαν στο μύθο ή στο κείμενο. Οι μείζονες ρόλοι είναι αυτοί που δεν θέλουν να καταλάβουν.

Αντιγόνη: Να καταλάβω…συνεχώς να καταλάβω…εγώ δεν θέλω να καταλάβω. Θα καταλάβω όταν θα γεράσω. Αν γεράσω…όχι τώρα

Η ζωή των πρώτων έχει καθοριστεί από το κείμενο, από την ιστορία, από τη στιγμή που γεννήθηκαν εκεί που γεννήθηκαν. Η ζωή των δεύτερων παραμένει από την αρχή μέχρι το τέλος άνευ ουσιαστικής σημασίας· φροντίζουν την οικογένειά τους, τα πίνουν με τους φίλους τους, παίζουν χαρτιά στο καφενείο· είναι ικανοποιημένοι από τους εαυτούς τους, την εξουσία και τη δικαιοσύνη. Από την άλλη, η Αντιγόνη έπρεπε να κάνει αυτό που είχε να κάνει αμφισβητώντας την εξουσία. Υπερασπίζεται την παιδιάστικη αφέλεια λοιδορώντας τη φρονιμάδα των μεγάλων. Και ο Κρέοντας από τη στιγμή που παράτησε τις εγκόσμιες απολαύσεις και αποδέχτηκε το ρόλο του ηγεμόνα δεν έχει πλέον άλλη επιλογή.

Κρέων: Ακουσέ με καλά! Εγώ έχω το ρόλο του κακού και εσύ του καλού. Και το ξέρεις.

Οι θεοί απόντες. Μια τραγωδία χωρίς θεούς; Οι άνθρωποι μόνο μπορούν να δώσουν λύση. Η βούληση είναι ανθρώπινη και μόνο. Κι η λύση το ίδιο αναπόφευκτη.

Κρέων: Τότε, γιατί το κάνεις αυτό; Για τους άλλους, γι’αυτούς που πιστεύουν; Για να τους ξεσηκώσεις εναντίον μου;

Αντιγόνη: Όχι.

Κρέων: Ούτε για τους άλλους, ούτε για τον αδερφό σου. Για ποιον λοιπόν;

Αντιγόνη: Για κανέναν. Για μένα.

Ο Ανούιγ δεν είναι Ζιρωντού, ούτε Κλωντέλ, ούτε φυσικά Καμύ. Παρόλα αυτά είναι κυρίαρχος του κειμένου του. Δεν καταφεύγει σε συνειδησιακές μανιέρες. Δεν αφήνεται να τον παρασύρουν ηθικοί κλυδωνισμοί. Βυθίζεται με πάθος μέσα στην ψυχογραφία των ηρώων του που ταλανίζονται από τους ίδιους τους εαυτούς τους. Τους δίνει τις επιλογές, τους θέτει πειρασμούς, τους προσφέρει λύσεις, ανέφικτες, τους κατεβάζει στα ανθρώπινα, μόνο που τα ανθρώπινα δεν τους αρκούν. Όπως και ο Οιδίποδας, έτσι κι η Αντιγόνη πρέπει να συγκρουστεί με τη μοίρα της.

Η Αντιγόνη του Ανούιγ ήταν επίκαιρη όταν πρωτοπαίχτηκε μέσα στο ζόφο της γερμανικής κατοχής και την αντίσταση του γαλλικού λαού. Η Αντιγόνη του Ανούιγ σήμερα παραμένει επίκαιρη, αν όχι για κάτι παρόμοιο, για την ανεξίτηλη ανάγκη αντίστασης στην ισοπεδωτική αλλοτρίωση του προσωπικού συμβιβασμού.

Αντιγόνη: Εγώ τα θέλω όλα εδώ και τώρα! Ολόκληρα αλλιώς αρνιέμαι! Δεν θέλω να είμαι σεμνή, εγώ, και να με ένα μικρό κομμάτι αν θα είμαι φρόνιμη. Θέλω να είναι όλα όμορφα όπως όταν ήμουν μικρή-αλλιώς θα πεθάνω!

----------------

Η Αντιγόνη του Jean Anouilh, ανήκει κατά τον ίδιο το συγγραφέα στα «μαύρα» έργα, γράφτηκε το 1941-42 και παρουσιάστηκε πρώτη φορά το 1944, σε σκηνοθεσία του André Barsacq. Στην Αθήνα παίχτηκε 26 & 27 Απριλίου στο ΜΜΑ από τη Comédie Française.

Οι φωτογραφίες από εδώ: