Όταν το 1993 ζώντας στην καρδιά της Ευρώπης παρακολουθούσα όλο ενθουσιασμό, μέρα με τη μέρα, την έκρηξη του «διαδικτύου», ήταν η εποχή του Web και όχι του Intenet, κάναμε αναζητήσεις με gopher και όχι με Google, και κάναμε talk και όχι chat. Οι καιροί άλλαξαν, η ζωή προχώρησε, το παγκόσμιο χωριό που ανέφερε ο McLuhan-το 1964-είναι η πραγματικότητα και οι πρωτοπόροι κυβερνοποιητές έχουν απλά πολλούς followers. Τώρα ζω την εποχή των «κοινωνικών δικτύων», των ηλεκτρονικών πολυμέσων και της ελευθερίας του πνεύματος, παρακολουθώντας την ίδια την τεχνολογία να ανατρέπει το ιεραρχημένο σύστημα, δημιουργώντας ένα αποκεντρωμένο σύστημα με άπειρους κόμβους σε συνεχή διάλογο μεταξύ τους. Η κατά γένη, φυλή και απασχόληση, παλιά πυραμιδική δόμηση της κοινωνίας, αντικαθίσταται σιγά-σιγά από διασυνδεδεμένες ομάδες, ομάδες με κοινά ενδιαφέροντα, ιδιοσυγκρασιακούς συγγενείς.
Μετακινούμαστε από την εποχή της αλληλοεξάρτησης στην εποχή της διασύνδεσης, και όσοι δεν πίστεψαν ότι η πληροφορία πρέπει να είναι ελεύθερη (information needs to be free, Bruce Sterling) βρίσκονται σε πορεία υποχώρησης. Η επανάσταση της πληροφορίας, με όπλα την τεχνολογία και την υποχρέωσή της να είναι ελεύθερη, είναι ο παράγοντας-κλειδί πίσω από την εξάπλωση των δικτύων. Το δίκτυο πλέον, σε όλες του τις εκφάνσεις, αποτελεί πλέον ένα κοινωνικό σύστημα που βιώνει την οικουμενικότητά του, φτιάχνει τις δομές του, χτίζει την ηθική του και διαμορφώνει την κουλτούρα του. Και σιγά-σιγά συνειδητοποιεί τη δύναμή του: Καταγγελίες bloggers που γνωστοποιήθηκαν και αντιμετωπίστηκαν, πληροφορίες που τα επίσημα ΜΜΕ είχαν καταπνίξει και που οι μπλόγκερς ανέδειξαν, το φαινόμενο Wikileaks, πολιτικές συγκεντρώσεις που οργανώθηκαν και μεταδόθηκαν με SMS, άμεσα και συγκλονιστικά «ρεπορτάζ» από τις ανά την υφήλιο φυσικές καταστροφές που μεταδόθηκαν από ψηφιακές κάμερες και υπολογιστές…
Όσο όμως ο ρόλος του του Facebook και του Twitter αναγνωρίζεται καθοριστικός στη διάρκεια πολιτικών γεγονότων, τόσο πιο απειλητική φαντάζει η ανησυχία στους φορείς εξουσίας. Τα παραδοσιακά ΜΜΕ και κεντρική εξουσία οφείλουν να αντιδράσουν.
Κλείνει το Facebook στις 15 Μαρτίου, και ο ιδρυτής του δηλώνει ότι «η σελίδα του έχει ξεφύγει από τον έλεγχο». Ο έλεγχος είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της κάθε μορφής εξουσίας.
Τα συμβατικά ΜΜΕ περνάνε στην επίθεση, οι χαρτογιακάδες του βασιλείου των ΜΜΕ, βλέποντας το έδαφος να χάνεται κάτω από τα πόδια τους, ξεκινούν τον πόλεμο, γνωρίζοντας πολύ καλά πώς παίζεται το παιχνίδι: Πρώτα από όλα ξορκίζεις το κακό, μετονομάζοντάς το· τα «κοινωνικά δίκτυα» δεν αναφέρονται ως κοινωνικά συστήματα, αφού σύστημα-για τον Αριστοτέλη-είναι ορατό ή αόρατο μέσο που αποτελείται από μέρη άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους, αλληλοεπηρεαζόμενα και αλληλοεξαρτώμενα. Στη συνέχεια δημιουργείς «συμμαχίες»: περιοδικά-εφημερίδες προσεταιρίζονται μπλόγκερς,. Αυτό που τελικά συμβαίνει όμως είναι να διαβάζεις παρωχημένα tweets, στείρα κείμενα, καλογραμμένα και προσεκτικά μεν, αλλά χωρίς την ελαφράδα και το συναίσθημα της γραφής σε προσωπικό ιστολόγιο. «Πόσοι από τους αναγνώστες της εφημερίδας θα ανιχνεύσουν την ειρωνεία στο κείμενο, την τόσο οικεία στους αναγνώστες του μπλογκ; αναρωτιέται η @nefosis. Κι εγώ κάποτε που αναρωτιόμουν αν τα συναισθήματα περνάνε μέσα από τις οπτικές ίνες, τώρα πια είμαι σίγουρη ότι μετουσιώνονται μέσα από τις λέξεις. Επόμενο χτύπημα, υιοθετείς μια έννοια-μότο, εν προκειμένω, την «αξιόπιστη» πληροφορία. Μια φωτογραφία, ένα βίντεο που μεταδίδεται αυτοστιγμεί θεωρούνται από τους «έγκριτους» δημοσιογράφους λιγότερο αξιόπιστα, απ’ ότι η μετάδοση της πληροφορίας μετά από έρευνα (ακούστηκε στην εκπομπή «Ανταποκριτές» ΝΕΤ18/1/2011). Τέλος, προσπαθείς να επιβάλλεις κανόνες και ρυθμίσεις: Οι πολίτες και οι δημοσιογράφοι θα ζήσουν ελεύθερα στο διαδίκτυο. Κι όσοι προσπαθήσουν να τους ρυθμίσουν θα απορρυθμιστούν.
Η πληθώρα των διαύλων επικοινωνίας μεταξύ των μελών μιας κοινωνίας κατακερματίζει την κοινή εμπειρία που συνέδεε τα μέλη της δίνοντας τη θέση της στις αποσπασματικές εμπειρίες. Ζώντας αποσπασματικά ένα άλλο γίγνεσθαι διαμορφώνεται· πιο ελεύθερο και δημοκρατικό και λιγότερο συνεκτικό και δυσκολότερο στο να χειραγωγηθεί. Και αυτό θα κάνει τη διαφορά.
Χθες, στο κεντρικό δελτίο του Μega, αστέρες δημοσιαγράφοι και πολιτικοί αλληλοχαρακτηρίστηκαν καραγκιόζηδες. Προσπερνάω την προσβολή προς τον συμπαθέστατο ήρωα και διαπιστώνω πως τόσο τα παραδοσιακά ΜΜΕ όσο και οι -κατά πού φυσάνε οι μίζες- κομματικοί ευνοημένοι τους, απέδειξαν (για άλλη μια φορά) ότι ανήκουν στο θέατρο σκιών. Το θέμα είναι αν ο κόσμος θα συνεχίσει ή όχι ν' αναζητεί ενημέρωση και εκπροσώπους σε θλιβερά σκοτάδια.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚανένας δεν τους "αναζητούσε" μέχρι χθες. Ήταν κάτι ευνόητο να ανοίξεις το κουτί και να δεις τους καραγκιόζηδες σε παράσταση. Σήμερα είναι θέαμα προς αποφυγή. Μην υποτιμούμε τον Έλληνα. Γενικά δεν πρέπει να τον μπερδεύουμε με τις παραφυάδες που κυκλοφορούν γύρω μας.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑναρωτιέμαι κατά πόσον η «επανάσταση» στις αραβικές χώρες, και σ’ αυτό το πράγμα που αυτοονομάζεται Αλβανία, έχει να κάνει με οργανωμένη παράσταση επίσης, η κάτι πάει να γίνει αυθόρμητα κατά της καταπίεσης. Και πάλι ο χρόνος θα δείξει.