Περαστικοί

Έτυχε κι αυτές τις μέρες που ήμασταν όλοι μαζί, κόλλησαν τ’ αγόρια ίωση. Πρώτα ο μικρός, μετά ο καλός μου, στο τέλος ο όμορφος, ένας-ένας, με γκούχου-γκούχου και πυρετό, ήρθαν και χουχούλιασαν στον καναπέ, κουρασμένοι, μισό-έως πλήρως κοιμισμένοι.

Επιτέλους! Είχα το τηλεκοντρόλ στα χέρια μου κι ερήμην αντιδράσεων, το δικαίωμα να διαλέξω ταινία χωρίς διαπραγμάτευση με τους θεσμούς! Αχά!

Ξεκίνησα να ψάχνω τις βραβευμένες με όσκαρ. Με εντυπωσίασα λίγο, τις έχω δει όλες. Αναρωτήθηκα αν κάποια από αυτές λαχταρούσα να την ξαναδώ. Και να που η συγκεκριμένη έκανε μπλινκ-μπλινκ.

Κι έτσι, 32 χρόνια μετά, νάμαι να βλέπω το «Πέρα από την Αφρική» μόλις για δεύτερη φορά, που τόσα χρόνια μετά, λογίζεται και σαν πρώτη φορά. Θυμάμαι πως τότε το έργο αυτό το ’χα λατρέψει. Το  ΄χα δει σε έναν κινηματογράφο που νόμιζα πως είχε πια πεθάνει, στο Τριανόν, όμως όχι, υπάρχει ακόμα. Τι καλά που άλλη μια βεβαιότητα διαψεύστηκε!

Το ερώτημα τώρα ήταν: είχε δίκιο άραγε η πιτσιρίκα που ήμουν; Κι αν ήταν από αυτές τις ταινίες που κακογερνάνε;

ευχές ολούθε

Ψυχή και Σώμα

Δύο ελάφια, ένα αρσενικό κι ένα θηλυκό, σε ένα χιονισμένο δάσος, κι η κάμερα από το αμόλυντο κατάλευκο τοπίο μας μεταφέρει στον αποστειρωμένο χώρο ενός σύγχρονου σφαγείου· οι αγελάδες και τα μοσχάρια μπροστά σε μοντέρνες λαιμητόμους, είναι ανώδυνος ο θάνατος; Με έναν ελιγμό και σαφήνεια η σκηνοθέτιδα Enyedi Ildikó, μας θέτει και τους πρώτους προβληματισμούς, εξαντλείται η τρυφερότητα για τα ελεύθερα ελάφια μπροστά στη γραμμή παραγωγής του κρέατος-συστατικό της διατροφής μας; Δεν μένει εκεί όμως, ένα πλέγμα ανθρωπίνων σχέσεων εντός κι εκτός του χώρου του σφαγείου, έρχεται να μας καθηλώσει για ένα δίωρο, ενώ σε κάθε στιγμή φωτίζονται οι απαραίτητες πτυχές του δικού της σεναρίου. Πρόκειται για την ιστορία ενός μοναχικού άνδρα και μιας απροσπέλαστης γυναίκας που βρίσκονται κάθε βράδυ κι ερήμην τους, στην αρχή, σε ένα όνειρο που μοιράζονται κοινό. Γύρω από την πρωτότυπη ιδέα, ο έρωτας κι ο ερωτισμός, ένα αστυνομικό περιστατικό, οι λεπτές ισορροπίες, η ψυχ-ανάλυση, η αναζήτηση της αξιοπρέπειας, θα στήσουν ένα γαϊτανάκι εξελίξεων, με τα χειρουργικής ακρίβειας πλάνα, είτε πρόκειται για το σφαγείο, είτε πρόκειται για τους ανθρώπους του εργοστασίου, είτε πρόκειται για τους πρωταγωνιστές που καταλαμβάνουν σιγά-σιγά την κινηματογραφική αφήγηση.

Ο παραπληγικός κι αποτραβηγμένος από τη δράση CEO του σφαγείου θα συναντήσει-πρώτα με το βλέμμα-την καινούργια διευθύντρια Ποιοτικού ελέγχου, που θα παλέψει με το αυτιστικό σύνδρομό της-Asperger; για να τον κερδίσει, αφού καταφέρει να ερωτευτεί με τον τρόπο που οι εμείς οι 'κανονικοί' ερωτευόμαστε. Οι άνθρωποι με ιδιαιτερότητες προβάλλουν, οι άνθρωποι οι καθημερινοί πλαισιώνουν, και σε λάιτμοτιβ το όνειρο με τα ελάφια, ίσα-ίσα για την ανάγκη του σεναρίου· εμείς ή η μοίρα πλέκει εντέλει τις ιστορίες;

Μια ταινία-ακρόαση των ανθρώπινων ή ζωικών συναισθημάτων και ενστίκτων, μια ταινία για τις ανθρώπινες αδυναμίες και συνήθειες, για τις εργασιακές ισορροπίες και τα καθήκοντα, για τον έρωτα και το θάνατο, όπως τα αντιλαμβάνονται οι δύο 'κοινωνικά' περιθωριακοί.

Μπορούν δυο άνθρωποι να συναντιούνται μέσα από/στα όνειρά τους; μπορούν δύο άνθρωποι να βλέπουν το ίδιο όνειρο; μπορούν οι άνθρωποι να μοιράζονται ένα/το ίδιο όνειρο; το ερώτημα μένει αναπάντητο ο θεατής εγκαταλείπει την αίθουσα με μια συγκρατημένη, αλλά γλυκιά αισιοδοξία, ενώ η σκηνοθέτιδα με τις πινελιές μαγικού ρομαντισμού περιθάλπει τις πληγές της σύγχρονης ζωής μας, μοναξιά, απομόνωση, εγκατάλειψη, προβάλλει τους ηθικούς ενδοιασμούς των-οιονεί-προηγμένων κοινωνιών, έχουν ψυχή τα ζώα που τρώμε; και καταφέρνει με σασπένς, σκληρό χιούμορ, απροκάλυπτη ειλικρίνεια και σταγόνες ρομαντισμού, να κορυφώσει ένα δράμα που απέρχεται απροσδόκητα τρυφερά· και το κοινό όνειρο των πρωταγωνιστών να χάνεται από τη στιγμή που αυτό-επιβεβαιώνεται.

Κάτι περισσότερο από μια ταινία για το σώμα και την ψυχή, ο Ουγγρικός κινηματογράφος (μαζί με το Σαούλ και το Λευκό θεό) στα καλύτερά του.

Η Ψυχή και το Σώμα [on Body and Soul, Teströl és lélekröl], κέρδισε την Χρυσή Άρκτο στο κινηματογραφικό φεστιβάλ του Βερολίνου 2017.