Το bullying και η μαύρη κατσαρόλα

Μεταφυσικό καζάνι και ένας μαθητευόμενος μάγος που δεν ελέγχει τη δύναμή του.

Τι είναι αυτό το Bullying;

Μ΄αρέσουν οι ορισμοί. Είναι σαν τους καλούς λογαριασμούς. Αν δεν ορίσεις ποιος είναι ο λύκος, θα τρέχεις σαν χαζός στις κραυγές του καθενός: λύκος! λύκος! και όταν έρθει ο πραγματικός λύκος, θα έχεις αποδυναμωθεί κι εσύ και η σοβαρότητα αντιμετώπισης της απειλής.

Πάμε λοιπόν:

Για να χαρακτηριστεί μία ενέργεια ως εκφοβισμός θα πρέπει να έχει τα εξής χαρακτηριστικά: 

α) να έχει διάρκεια, 

β) να απευθύνεται από κάποιον ισχυρό σε κάποιο αδύναμο, 

γ) η πρόθεση να βλάψει σωματικά, ψυχολογικά κ.ά.

Πρέπει να ισχύουν και τα τρία ταυτόχρονα. Διάρκεια (όχι η πλάκα μεταξύ φίλων που χόντρυνε μια φορά), σχέση ισχυρού-αδύναμου (ή πολλών-ενός), βλάβη σωματική, ψυχική ή άλλη, π.χ. απώλεια αγαθών.

Ξανακοιτώντας τον ορισμό, δεν μπορώ να μην σκεφτώ ένα δυο πράγματα:

Ο εκφοβισμός δεν περιορίζεται μόνο στο σχολείο αλλά οπουδήποτε υπάρχουν οι παραπάνω προϋποθέσεις. Για παράδειγμα στην περίπτωση κακού εργοδότη-εργαζόμενου που δεν προστατεύεται από σύμβαση εργασίας ή συνδικαλιστικό φορέα. Στην περίπτωση οικονομικά ισχυρών κρατών προς χρεοκοπημένες χώρες.Σε σχέσεις συζύγων μεταξύ τους ή γονέων δυναστών-παιδιών. 

Ο συσχετισμός δυνάμεων όμως, είναι αυτός που με προβληματίζει περισσότερο. Πρόκειται για μια ασταθή συνθήκη. Δεν είσαι πάντα εσύ ο δυνατός. Δεν είσαι μόνιμα ο αδύναμος. Κάποια στιγμή, οι ρόλοι εναλλάσσονται και τότε ο δυνάστης μπορεί να γίνει θύμα. Μπορεί να συμβεί και το αντίστροφο. 

Μου είχαν πει κάποτε πως η ανθρωπότητα θα βρει τον προορισμό της όταν ο δυνατός θα χαρίζει τη δύναμή του στον αδύναμο γιατί θα έχει συνειδητοποιήσει πως η δύναμη αυτή δεν είναι παρά μια παροδική κατάσταση που του παραχωρήθηκε για να εξυπηρετήσει έναν ουμανιστικό σκοπό και όχι το κατώτερο εγώ του.

Εντάξει, η ανθρωπότητα -ζωή να 'χει- έχει πολύ δρόμο μπροστά της.

Παράδειγμα 1ο

 «Μαμά δεν μπορώ να κοιμηθώ. Όλο βλέπω πως με κυνηγάνε.»

«Μαμά, βρήκα τη λύση. Θα κάνω παρέα με το Νίκο που είναι χοντρός και ψηλός για να με προστατεύει από τον Χ. και τους φίλους του.»

Μετά, τις παραπάνω δηλώσεις, επικοινώνησα με το σχολείο του 8χρονου τότε γιου μου. Η δασκάλα έδειξε κατανόηση και με παρέπεμψε στη διευθύντρια, η οποία μου δήλωσε πως θα έχει το νου της. Δεν τον είχε όμως, γιατί λίγο μετά, ο μικρός μεταφέρθηκε στο Παίδων με χτύπημα στο κεφάλι, το οποίο θεωρήθηκε ατυχές συμβάν. Οι δάσκαλοι που εφημέρευαν στα διαλείμματα παρέμειναν ελάχιστοι για εκατοντάδες παιδιά και η συμμορία πιτσιρικάδων  που είχε βάλει στο μάτι τον μικρόσωμο τότε γιο μου, παρέμεινε ανενόχλητη. Στα επίμονα τηλεφωνήματά μου, η διευθύντρια κατέληξε στην αποστομωτική απάντηση: «Δεν μπορούμε να βάλουμε τα παιδιά στη γυάλα. Πρέπει από τώρα να μάθουν να αντιμετωπίζουν τον πραγματικό κόσμο.»

Παράδειγμα 2ο

 Στο καινούριο σχολείο, ο γιος μου συνέχισε να είναι μαζεμένος και μικρόσωμος και έγινε πάλι στόχος μιας παρέας τραμπούκων συμμαθητών. Αυτή τη φορά δεν μου μίλησε. Δεν ήθελε να ξαναλλάξει σχολείο. Έμαθα τι συνέβαινε από τη μητέρα μιας συμμαθήτριας που προερχόταν κι εκείνη από το προηγούμενο σχολείο.

Ο Διευθυντής του καινούριου σχολείου δεν περίμενε στιγμή. Κάλεσε τους "μπούληδες" στο γραφείο του και τους χώρισε άμεσα σε διαφορετικά τμήματα. Εντόπισε στα γρήγορα τον αρχηγό κι είχε μια ενήλικη κουβέντα μαζί του. Του ζήτησε να αισθανθεί σαν καταδιωκόμενος. Ο άνθρωπος είναι και συγγραφέας παιδικών βιβλίων κι είχε τον τρόπο να γίνεται παραστατικός. Μίλησε με σεβασμό στο παιδί, τόνισε όμως και την ευθύνη της δύναμης. Η μητέρα του παιδιού ενημερώθηκε την ίδια μέρα. Κανείς δεν τιμωρήθηκε. Δεν υπήρχε λόγος.

Η μητέρα επικοινώνησε μαζί μου, με δική της πρωτοβουλία και ζήτησε μια συγνώμη που μου φάνηκε ειλικρινής και συγκινητική. Ο μικρός έδωσε μια κάρτα με έναν ντροπιασμένο Ντάφυ που ψέλλιζε ένα ψευδό "Sorry" στον δικό μου. Οι σχέσεις ομαλοποιήθηκαν χωρίς να ξανανοίξει μύτη.  Την επόμενη χρονιά, έκαναν και λίγη παρέα. Η συνταγή βέβαια δεν είναι μαγική. Σε άλλες περιπτώσεις δεν λειτούργησε τόσο καλά. 

Παράδειγμα 3ο

Ο μικρότερος γιος δεν υπήρξε μικρόσωμος ή μαζεμένος. Έμπλεκε πού και πού σε καυγάδες και αρκετές φορές χρειάστηκε να τον συγκρατήσω θυμίζοντας του ξανά και ξανά πως δεν μιλάμε με τα χέρια και δεν πειράζουμε κάποιον που ενοχλείται.Με τα πολλά, φάνηκε να το καταλαβαίνει.

Όταν άλλαξε σχολείο μαζί με σχολική βαθμίδα, βρέθηκε σε καινούριο περιβάλλον με προϋπάρχουσες φιλίες. Ένα πρωτάκι ανάμεσα σε αγνώστους, κέντρισε το ενδιαφέρον και τα πειράγματα των συμμαθητών του. Απευθύνθηκα στο Διευθυντή κι αυτός δεν καθυστέρησε καθόλου να αντιδράσει. Με καλή πρόθεση μεν, με λάθος τρόπο δε. Κάλεσε τα παιδιά που τραμπουκίζανε στο γραφείο, τα πρόσβαλε και τους μοίρασε αποβολές. Η κατάσταση χειροτέρεψε γιατί τώρα προστέθηκε η κατηγορία του καρφιού στον μικρό. Επειδή όμως -όπως είπα- αυτός δεν ήταν μαζεμένος και μικρόσωμος, παράκουσε όλες τις συμβουλές μου, έριξε μια μπουνιά στον συμμαθητή που τον ενοχλούσε περισσότερο ανατρέποντας το συσχετισμό δυνάμεων κι η κατάσταση ήρθε στα ίσα της. Οι συμβουλές των μαμάδων δεν είναι πασπαρτού.

Παράδειγμα 4ο ή το μυστήριο του τίτλου

Χτες, μιλούσα με τους φίλους μου για παιδικές φοβίες.

Σε προνηπιακή ηλικία και όντας περίεργη, χωνόμουν στις κουβέντες των μεγάλων και προφανώς γινόμουν κολλιτσίδα. Η φίλη της γιαγιάς μου, θέλοντας να κερδίσει μερικές στιγμές ήρεμου κουτσομπολιού, σκέφτηκε κάποια στιγμή να ανασύρει μια μαυρισμένη μεγάλη κατσαρόλα από ένα ντουλάπι και να μου πει πως εκεί μέσα θα με μαγείρευαν αν δεν γυρνούσα στο δωμάτιό μου. Το κόλπο έπιασε και αφού πέτυχε μια φορά, το υιοθέτησαν κάθε που μπαστακωνόμουν στις κουβέντες των μεγάλων. 

Η κατσαρόλα εκείνη είχε πάρει διαστάσεις μεταφυσικού κλιβάνου. Σαν τα καζάνια της Κόλασης αν και κανείς δεν μου είχε μιλήσει ακόμα για Διαβόλους και μεταθανάτιες τιμωρίες.

Είναι σαφής η αφορμή αυτής της ανάρτησης. Μιλάω για μικρότερα παιδιά από το Βαγγέλη για τους παρακάτω λόγους:

• Αυτά τα περιστατικά γνωρίζω και στην περιγραφή αυτών περιορίζομαι.
• Ο δεύτερος λόγος είναι για να τονίσω τη σημαντικότητα των φίλων σε κάθε ηλικία. Αν το κοριτσάκι δεν μιλούσε, η εξέλιξη της δεύτερης ιστορίας θα ήταν πολύ διαφορετική.
• Είναι σημαντικό επίσης, αυτός που αναλαμβάνει να επέμβει, να είναι παιδαγωγός και όχι ένας ενήλικας αποφασισμένος να δώσει λύση τραμπουκίζοντας ο ίδιος.  
• Όσο μικρότερος είναι κανείς, τόσο πιο εύκολο είναι να ξεφύγει από τη ρετσινιά του θύτη ή του θύματος. Πριν ακόμα ο κάθε ρόλος τσιμεντωθεί στον χαρακτήρα και εσωτερικευθεί ο δυνάστης ή ο καρπαζοεισπράκτορας στους νευρώνες. Αρκεί να υπάρξει ο κατάλληλος χειρισμός και λίγη καλή τύχη.
• Aυτός που σε τραμπουκίζει, μπορεί και να σ' αγαπάει κάποιες άλλες στιγμές.
• Οι χρήσιμες συμβουλές δεν ισχύουν σε όλες τις περιπτώσεις.

Με αφορμή το θάνατο και την τραγική ζωή του παιδιού, έχει προκύψει ένα debate.

Υπάρχουν αυτοί που ζητούν από τον κόσμο να σιωπήσει γιατί οι καθυστερημένοι θρήνοι περισσότερο θυμίζουν δάκρυα κροκοδείλων και ψάρεμα likes παρά ουσιαστική παρέμβαση. 

Υπάρχει κι η άλλη πλευρά, που λέει: Μιλήστε! Γιατί η σιωπή δεν βοήθησε τον Βαγγέλη και αν για τον συγκεκριμένο δεν υπάρχει τίποτα πια να διορθωθεί, μπορεί κάποιος ζωντανός να διασωθεί.

Είναι προφανές πως και οι δύο πλευρές έχουν τα δίκια τους.

Κάτι απορίες έχω: 

• Τα λατρευτά μας ΜΜΕ διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους για τον άτυχο Βαγγέλη. Πού ήταν όμως τα ΜΜΕ όταν αυτοκτονούσαν οι έρημες εκείνες οροθετικές -δήθεν- πόρνες; Δεν ήταν αυτό ένα καραμπινάτο bullying; Ναι, λέω για εκείνες τις γυναίκες που για προεκλογικούς λόγους αποπροσανατολισμού της κοινής γνώμης, διαπομπεύθηκαν από τον Υπουργό Υγείας και τους επίσημους κρατικούς φορείς όπως το ΚΕΕΛΠΝΟ, βασανίστηκαν, φυλακίσθηκαν, εντέλει αθωώθηκαν σιωπηλά και ήσυχα και σιωπηλά και ήσυχα αφέθηκαν στην αυτοχειρία τη δικιά τους και των συγγενών τους. 

• Όλοι αυτοί που αισθάνονται την ανάγκη να μιλήσουν- και καλά κάνουν- διηγούνται περιστατικά προσωπικού τους βασανισμού (ή του παιδιού τους). Δεν έχω πετύχει πουθενά μαρτυρία ομολογίας. Γονιού ή παιδιού θύτη. Κανείς δεν αναγνωρίζει αυτό το ρόλο στον εαυτό ή στο παιδί του; Αυτό δεν σημαίνει πως κανείς δεν μετανιώνει;

• Οι φίλοι του Βαγγέλη έφτιαξαν, λέει, ένα συγκινητικό βίντεο για να τον αποχαιρετήσουν. Πέτυχαν χιλιάδες προβολές. Μπράβο λοιπόν. Πού ήταν όμως αυτοί οι φίλοι όταν τον σταύρωναν;

Ας μιλήσουμε λοιπόν. Αλλά να μιλήσουμε με μια κάποια γενναιότητα και για όσα γνωρίζουμε. Όσο ακόμα μπορούμε να βρούμε λύση.