H LEICA ΣΤΟ ΦΕΓΓΑΡΙ*

Στις 3 Νοεμβρίου 1957 ένα αδέσποτο σκυλί ήταν το πρώτο έμβιο ον που στάλθηκε στο διάστημα. Το μάζεψαν από το δρόμο της Μόσχας, το τάισαν, το καθάρισαν, το χτένισαν, το φωτογράφισαν. Μετά το έβαλαν μέσα σε ένα διάσημο πύραυλο. Κι έστειλαν τον πύραυλο στο διάστημα. Για πάντα. Η ψυχροπολεμική εποχή ανέδειξε τη Λάικα σε ηρωίδα. Η προπαγανδιστική πολιτική έστειλε την ηρωίδα σε κάθε σπίτι. Με όλα τα μέσα δημόσιας προβολής που διέθετε, πρωτίστως όμως εξαγοράζοντας το παιδικό συναίσθημα. Τα παιδιά διαθέτουν την αθωότητα για να πιστέψουν τα πάντα και τη δύναμη να κινητοποιήσουν τους πάντες. Στα άδολα μάτια τους η Λάικα ήταν μια μικρή θηλυκιά ηρωίδα. Σαν την άλλη χαριτωμένη σκυλίτσα, τη Λάση που μπήκε με το τηλεπαράθυρο μέσα στη μικροαστική αμερικάνικη καθημερινότητα κι έμεινε εκεί διατρανώνοντας την πίστη της στο τρίπτυχο πατρίδα-θρησκεία-οικογένεια. Με την ίδια ταχύτητα, του πυραύλου, μπήκε και σάρωσε κάθε άμαθη και  απλοϊκότερη ζωή. Γιατί η κινούμενη και σε οικογενειακή συσκευασία εικόνα ήρθε για να μείνει αποτυπώνοντας τις προσδοκίες και τις φιλοδοξίες του μεταπολεμικού ανθρώπου και του αιώνα που αργοπέθαινε. Ενώ τα γεράκια του καπιταλισμού καραδοκούσαν: έπιασαν τα υλικά αγαθά - εμπορικά ή εικονικά, και αφού τα κέντησαν με όμορφα στολίδια τα ονομάτισαν ευτυχία· περιέλαβαν το συναισθηματισμό και τον έκαναν προϊόν και το προϊόν το ονόμασαν ανάγκη, διαστρέβλωσαν την ανάγκη και τη μόρφωσαν σε επιθυμία.

Κι από τότε όλοι κυνηγάμε τη διασημότητα, βαφτίζοντάς την ευτυχία. Όπως οι Ρώσοι που εξάρτησαν την επιτυχία του διαστημικού τους προγράμματος από τη λαοφιλή περσόνα της Λάικα και των άλλων σκυλιών, έτσι κι εμείς κυνηγάμε το δημοφιλές δεκάλεπτο που μας αξίζει. Στα share και τα likes, στα googles-groups και τους followers. Στα DMs και τα ιντερνετικά ραδιόφωνα. Στα ηλεκτρονικά τερτίπια και τα ψηφιακά καμώματα. Παντού κρινόμαστε και ολούθε κρίνεται η στιγμή της ευτυχίας μας.  Όλοι εμφορούμαστε από την ανάγκη της· κυκλοφορούμε μερόνυχτα προς άγρα της, ξημερωνόμαστε στα δίκτυα πλειοδοτώντας την, και κάθε πρωί ξυπνάμε αποζητώντας την,  όπως η έρημος αποζητά την πρωινή δροσιά. Κι ας μας ξεχάσουν μετά από 1.899.756.098.109 σβούρες στο διάστημα.  

*Αρκετά χρόνια μετά την Λάικα, η Leica - ένα καταναλωτικά όμορφο και ρηξικέλευθο προϊόν - γίνεται η πρώτη φωτογραφική μηχανή που θα βρεθεί στην Σελήνη για να καταγράψει το κατόρθωμα των αστροναυτών του Apollo 11. Αποτέλεσε την επιλογή της NASA τόσο λόγω του μεγέθους τους όσο και τηςδυνατότητας μετατροπής ώστε να εστιάζει ο «φωτογράφος» που θα φοράει το ειδικόκράνος.

Μια κάποια ηρωίδα

Βαρσοβία 1942: Η καστανόξανθη κοπέλα σέρνει αργά το φορτωμένο καρότσι μέχρι το φυλάκιο. Την ακολουθεί ένα καστανόξανθο σκυλί. Μέσα από το τριμμένο μαύρο παλτό ξεχωρίζει ο άσπρος γιακάς της νοσοκομειακής ποδιάς. Ο φρουρός παίρνει τα χαρτιά της και την κοιτά περίεργα· παράξενο σκέφτεται, φορά το άστρο, αλλά τα χαρτιά της δείχνουν καθαρή Πολωνή, όπως και η κοψιά της. Σκύβει και μιλά στο διπλανό του.  Η γυναίκα, το σκυλί και το καρότσι παρατάσσονται στη σειρά. Εκείνη αναπνέει ελαφρά, ανεπαίσθητα. Η καρδιά της χτυπά δυνατά, αλλά δεν αφήνει να φανεί η ταραχή της. Καρφώνει τη ματιά της για να μην την προδώσει. Κοιτά τους Γερμανούς και βλέπει περιστέρια. Το βλέμμα της δεν είναι ούτε παρακλητικό, ούτε προκλητικό, ούτε περήφανο, μόνο άδειο, μέχρι να καταφέρει να περάσει. Ο ένας Γερμανός παίρνει τα χαρτιά της και μπαίνει μέσα στο φυλάκιο. Καθυστερούν. Εκείνη κάνει νόημα στο σκυλί κι εκείνο αρχίζει να γαβγίζει. Ο άλλος συνεχίζει να την παρατηρεί, επίμονα καρφώνοντας το βλέμμα στο καρότσι. Ο σκύλος συνεχίζει να γαβγίζει, πιο δυνατά τώρα, ενοχλητικά. Ο επικεφαλής από το φυλάκιο κάνει από μακριά σήμα στους άλλους δύο, τους νεώτερους, να την αφήσουν να περάσει. Έξω από το γκέτο την περιμένει ένα ασθενοφόρο. Ο οδηγός βγαίνει και τη βοηθά να ανεβάσουν το καρότσι. Βγάζουν γρήγορα τις τσάντες με τα ρούχα από το καρότσι και βρίσκουν το μωρό τυλιγμένο στις πάνες του. Το ασθενοφόρο απομακρύνεται γρήγορα, αφήνοντας το σκύλο στη γνώριμη καβάτζα του ακριβώς έξω από το τείχος. Μέχρι την επομένη…Φτάνοντας στο κτίριο που στεγάζει την υπηρεσία Ελέγχου Επιδημιών της Βαρσοβίας, ψάχνει να βρει το συνεργάτη που θα κρατήσει το μωρό για μερικές μέρες μέχρι να καταφέρουν να το φυγαδεύσουν στην πολωνική επαρχία. Μετά η κοπέλα ανεβαίνει στο ποδήλατό της και ξεκινά ανακουφισμένη κάνοντας δυνατά πεντάλ για 24 χιλιόμετρα μέχρι το Otwock.  Έχει πια σκοτεινιάσει. Φτάνοντας στο σπίτι της κάθεται και γράφει προσεκτικά σε ένα χαρτί το όνομα του μωρού και της οικογένειας μέσα από το γκέτο. Το κλείνει σε ένα γυάλινο βάζο και το θάβει κάτω από τη μηλιά στον κήπο της. Μαζί με τα άλλα...